โกงกางใบเล็ก

เป็นไม้ไม่ผลัดใบขนาดกลาง - ใหญ่ สูง 20 – 40 เมตร เปลือกสีเทาดำ ผิวเปลือกเรียบแตกเป็นร่องเล็กตามยาวของลำต้น เด่นชัดกว่าร่องตามขวาง เมื่อทุบเปลือกทิ้งไว้สักครู่จะพบว่าด้านในของเปลือกเป็นสีแสดอมแดง เรือนยอดแคบรูปพีระมิด รอบ ๆ บริเวณโคนต้นมีรากค้ำจุน ทำหน้าที่พยุงลำต้น และมักมีรากอากาศซึ่งเกิดจากกิ่งตอนบนเป็นจำนวนมาก

ใบ เป็นใบเดี่ยว เรียงตรงข้ามสลับตั้งฉาก แผ่นใบรูปรี หรือรูปขอบขนานแกมรี ขนาดใบ 4 - 8 x 7 - 19 เซนติเมตร ฐานใบสอบเข้าหากัน คล้ายรูปลิ่ม ปลายใบแหลม มีติ่งแหลมอ่อนเส้นกลางใบ ด้านท้องใบสีแดงเรื่อ ๆ ก้านใบอ่อนสีแดง ยาว 1.5 - 3.5 เซนติเมตร หูใบที่ปลายยอดสีชมพูกึ่งแดงยาว 4 - 8 เซนติเมตร ใบเกลี้ยง ท้องใบสีเขียวอมดำ มีจุดสีดำเล็ก ๆ กระจายอยู่เต็มท้องใบ

ดอก ช่อดอกเกิดที่ง่ามใบ ช่อหนึ่งๆ มี 2 ดอก ก้านช่อดอกใหญ่ ยาว 0.6 - 2 เซนติเมตร ไม่มีก้านดอกย่อย กลีบเลี้ยงรูปไข่ สีเขียวอมเหลือง 4 กลีบ เว้าเข้าด้านใน ปลายแหลม ขนาด 0.6 - 0.8 x 0.8 - 1.5 เซนติเมตร กลีบดอก 4 กลีบ ร่วงง่าย รูปใบหอกสีขาว ขนาด 0.1 - 0.2 x 0.7 - 1.2 เซนติเมตร ออกดอกตลอดทั้งปี

ผล รูปผลแพร์กลับ ผิวหยาบ ยาว 2 - 3 เซนติเมตร สีน้ำตาลเข้ม จะงอกตั้งแต่ผลยังติดอยู่บนต้น ลำต้นใต้ใบเลี้ยงซึ่งมักเรียกว่า “ฝัก” มีผิวเรียบ สีเขียว ขนาด 1 - 1.2  x  20 – 40 เซนติเมตร มักโค้งงอทางด้านปลายฝัก โคนฝักทู่ เมื่อฝักแก่ส่วนของใบเลี้ยงที่ยื่นออกมา ยาว 1 - 2 เซนติเมตร อยู่ระหว่างผล และฝักจะมีสีน้ำตาลแดง ฝักจะหลุดหล่นได้เอง ฝักแก่ในราวเดือน เมษายน - ธันวาคม 

โกงกางใบเล็ก มักขึ้นได้ดีในบริเวณที่เป็นดินเลนอ่อน ไม่ลึกมากนัก มีน้ำทะเลท่วมถึงสม่ำเสมอโดยเฉพาะพื้นที่ติดทะเล ปากแม่น้ำ ลำคลอง

สรรพคุณ แก้ท้องร่วง คลื่นเหียน อาเจียน แก้บิดเรื้อรัง บำบัด เบาหวาน ห้ามเลือด แก้อาหารฟกช้ำดำเขียว น้ำเหลืองเสีย ช่วยในการห้ามเลือด ป้องกันเชื้อโรค แก้ไข้ เป็นยาบำรุงกำลัง แก้พิษจากปลาทะเล

วิธีการปรุงยา 

เปลือก ใช้ต้มเป็นยาหม้อดื่ม และบดเคี้ยวให้ละเอียดพอกแผลสด

ใบอ่อน บดให้ละเอียดปิดปากแผลสด และตากแห้งชงน้ำร้อนดื่มเหมือนชา

รากอ่อน กินสด ๆ เป็นยาบำรุงกำลัง

ผลอ่อน เคี้ยวแล้วพ่นใส่แผลแก้พิษจากปลาทะเล